نهمین روز ماه مبارک ذی الحجه حال و هوای دیگری دارد. اگر چه عید سعید قربان، روز دهم ذی الحجه است، اما گویا نسیم رحمت خداوند از روز قبل از آن که «عرفه» نامیده می شود، وزیدن می گیرد.
به گزارش قدس آنلاین، این کلمه به معنای فهم و شناختی است که به همراه تدبر و تفکر باشد و در اسلام بر آن بسیار تأکید شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
روز عرفه، روز شناخت و ادراک هر چه بیشتر آفریدگار و نعمت هایی است که بر بندگان ارزانی داشته است. این روز یکی از ایام الله و روزهای خاص خداوند است که بر بزرگداشت و استفاده هر چه بیشتر از آن تأکید شده است. اماکن مقدس و زیارتگاه ها در طی تاریخ اسلام با توجه به قداست و جایگاه والای این روز به برگزاری جمعی این دعا بسیار تاکید و توجه داشتند. در مرکز اسناد آستان قدس رضوی نیز مجموعه ای از اسناد مکتوب با موضوع عرفه وجود دارد که به چگونگی برگزاری مراسم عرفه و عید قربان در حرم مطهر رضوی در گذشته های دور می پردازد.
قدیمی ترین سند روز عرفه
اعظم نظرکرده؛ کارشناس مرکز اسناد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس، قدیمی ترین سند روز عرفه را مربوط به سال ۱۱۶۰ هجری قمری دوره افشاریه عنوان می کند که در آن، خرج سوخت قنادیل روشن در صحن مقدس عتیق و گلدسته های دور سقاخانه در شب عرفه و عید قربان، محاسبه و پرداخت شده است. «در سررشته سوخت و روشنایی حرم توسط عالی حضرت حاجی ملا ابوطالب، صاحب جمع شماعی خانه منوره سرکار فیض آثار در سال ۱۲۵۴ هجری قمری، مقدار موم، نخ، شمع و پیه گداخته مصرفی در شب عرفه و عید قربان، ۲۳ سیر جنس و هفت هزار و ۲۹۲ دینار نقد بوده است» محتوای دیگر سندی در خصوص هزینه کردهای برگزاری مراسم دعای عرفه بود که وی بدان اشاره دارد.
وظایف خدام در شب عرفه
کارشناس مرکز اسناد این سازمان با بیان اینکه مراقبت در امر روشنایی یکی از وظایف خادمان بوده و آن ها از محل موقوفه روشنایی، حقوق و مزایا دریافت می کردند، می گوید: «یکی از موارد مراقبت این خادمان، روشن نگه داشتن شمع ها تا صبح شب عرفه بوده است» وی در ادامه این مطلب به اسناد مربوط به انتظام مهمات و معاملات سرکار فیض آثار اشاره دارد که در آن هزینه ای که به چراغچیان مأمور در شب های عرفه، عید قربان و نیمه رجب و شعبان ۱۱۶۰ هجری قمری اختصاص یافته تا قندیل های صحن عتیق و گلدسته ها را تا صبح روشن نگه دارند، ۱۸ تومان و دو هزار و ۵۰۰ دینار ذکر شده است. نظرکرده همچنین به سندی که به خرید موم، پیه گداخته و شمع برای روشنایی شب عید اضحی(قربان) و شب عرفه سال ۱۱۷۶ هجری قمری که به مُهر داروغه بازار و محتسب ارض اقدس نیز رسیده است، اشاره دارد که در آن ۲۸ تومان و هفت هزار و ۵۸۰ دینار به حسین ابواب جمع دار تحویل شده است. در اسناد موجود در مرکز اسناد گنجینه رضوی تنها در دو سند که قدمت آن ها به سال ۱۱۷۳ هجری قمری و دوره افشاریه بر می گردد، از شب عید قربان در کنار یادآوری شب عرفه، با عنوان «عید طواف» نام برده شده است. در این اسناد به پرداخت مواجب به مؤذنان در شب عرفه و شب عید طواف اشاره شده است.
تامین هزینه ها
نظرکرده در خصوص محل تامین هزینه کردهای برگزاری مراسم شب و روز عرفه می گوید: «هزینه حواله هایی که بابت هزینه شب های ویژه ای مانند شب های عید اضحی(قربان)، غدیر و عرفه صادر شده است، به طور معمول از محل درآمدهای مزارع موقوفه آستان قدس رضوی در قسمت های مختلف مشهد و شهرهایی مثل نیشابور، خواف، تربت حیدریه و سبزوار تأمین می شده است.» وی همچنین نذورات و هدایای مردم و واقفان به آستان قدس رضوی را از دیگر موارد تأمین این هزینه ها عنوان می کند. در روزنامچه(دفترهایی برای نوشتن گزارش) جمع و خرج صاحب جمعان سرکار فیض آثار در سال ۱۱۷۰ هجری قمری، نذر محمدحسین صاحب اختیار و اختصاص روغن چراغ جهت سوخت مطبخ در شب عرفه و شیلان عید اضحی به مبلغ ۲۵ تومان با جزییات بیان شده که این سند به مُهر مستوفی سرکار فیض آثار رسیده است. لازم به ذکر است مجموعه ای از اسناد نفیس مکتوب و غیرمکتوب در آرشیو مرکز اسناد و مطبوعات سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری می شود و پژوهشگران و دانشجویان می توانند با مراجعه به ساختمان بنیاد پژوهش های اسلامی واقع در ضلع شرقی دوربرگردان طبرسی حرم مطهر رضوی، از این گنجینه بی بدیل تاریخی استفاده کنند.
منبع: آستان نیوز
انتهای پیام/
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: دعای عرفه
حرم امام رضا ع
عید سعید قربان
برگزاری مراسم
شب عرفه
مرکز اسناد
هجری قمری
عید قربان
روز عرفه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا
منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۷۹۵۰۶۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سرگذشت فارسی‌زبانان آسیای میانه /نگاهی به کتاب «تاریخ تاجیکان ورارود»
علی هادیلو؛ اعتماد پژواک جدایی مناطق آسیای میانه و ایران، قصه‌ای پرغصه به وسعت
تاریخ ایران معاصر است؛ اما فارغ از مرثیه‌سرایی بر میراث به یغما رفته، اغلب ایرانیان را وقوف نیست که چه بر سر میراث هزارسالگان در سرزمین‌های جدا افتاده رفت.
کتاب «تاجیکان ورارود؛ از ۱۸۶۰ تا ۱۹۲۴» نخستین روایت علمی دقیق و مدون به سبک تاریخ‌نویسی‌نو و به
زبان فارسی در این زمینه است. این کتاب پرارج گرچه در سال ۱۴۰۰ در ایران منتشر شد، اما به دلیل خاستگاه تاجیکی محقق (نماز حاتم) آنچنانکه باید و شاید در فضای رسانه‌ای ایران ارج نهاده نشد. کتاب تاریخ تاجیکان ورارود، شرح رنجی است که از فرط بی‌صدایی تاکنون شنیده نشده و برای شنیدن آن باید گوش به دیوار ستبر تاریخ خواباند. این درد به تعبیر فروغ فرخ‌زاد، بانوی شعر و ادب ایران زمین، از آن جنس دردهایی است که «انسان را به سکوت وا می‌دارد، از این رو بسیار سنگین‌تر از دردی است که انسان را به فریاد وا می‌دارد.» سرگذشت روزگار زبان فارسی و تاجیکان در این کتاب دست‌کمی از دوران پرآشوب پس از ورود و سیطره مغولان بر ایران نداشت و چه بسا تلخ‌تر از آن عصر بود. قوم مهاجم مغول، به روایت موجز جوینی، «آمدند و کندند و سوختند و کشتند و بردند و رفتند»، اما چند سالی نگذشت که پیش از فروپاشی دولت‌شان، در بستر کارگاه حریر فرهنگ، اندیشه و مدنیت ایرانی سر به راه‌تر شده، زبان فارسی را به عنوان زبان خود برگزیدند و به تدریج به کیش و آیین ایرانی و اسلامی گراییدند و حتی مروج آن شدند، حال آنکه زبان فارسی آسیای میانه در چنگ قوم یأجوج و مأجوج گرفتار شده و به مرور جای خود را به زبان‌های روسی و ازبک داد.
نماز حاتم، نویسنده کتاب، از محققان و استادان برجسته و بنام دانشگاه ملی تاجیکستان است. او استاد گروه تاریخ آکادمی علوم تاجیکستان است که تاکنون ۱۵ کتاب و بیش از ۲۶۰ مقاله به نگارش درآورده است. کتاب‌های تاریخ خلق تاجیک (کتاب درسی برای کلاس نهم) و «سرنگون کردن ترتیبات امیری در بخارا» (کتاب دانشگاهی) از جمله مهم‌ترین آثار این محقق شهیر تاجیکی است. تاریخ تاجیکان ورارود، روایتی خواندنی درباره ماجرای گذر سرسلامت تتمه زبان فارسی و قوم بزرگ تاجیک در منطقه آسیای میانه از دوران پرتلاطم و پرآشوب سیطره روسیه تزاری و شوروی و سلاخی فارسی‌زبانان آسیای مرکزی در میانه سال‌های (۱۸۶۰-۱۹۲۴) است و ماجرای این گذر تاریخی، سیاسی و فرهنگی به مثابه داستان سیمرغ عطار است که تنها معدودی از مسافران با موفقیت در این سفر سیاسی، تاریخی و فرهنگی به مقصد رسیدند. کتاب تاریخ تاجیکان ورارود تاریخ صرف نیست و همچنانکه ویل دورانت تاریخ تمدن را شرح دستاوردهای عظیم انسانی روی سواحل رودخانه خروشان و پرهیاهوی تاریخ می‌دانست، روایتی از شجاعت، قهرمانی و تلاش نفسگیر یکی از کهن‌ترین ملت‌های جهان در حفظ و گسترش زبان فارسی، فرهنگ، سنن اخلاقی، اقتصاد، اندیشه، دانش، کشاورزی، ارتباطات و میراث گرانبهای نیاکانی است. کتاب تاریخ تاجیکان ورارود مرثیه‌سرایی بر میراث به یغما رفته ایرانی نیست؛ بلکه نویسنده (نماز حاتم) کوشش خود را به کار گرفته تا براساس منابع تازه و از نگاهی نو صفحات درخشان تاریخ نیاکان خویش را در مبارزه با مهاجمان روس و پاسداری از میهن خود روایت کند. ملتی که به توصیف این محقق، در برابر دشمن، «نه سپر، بلکه فرهنگ خود را پیش گذاشت، به قوم مهاجم دوستی، همزیستی و همکاری را پیشنهاد کرد، خود که فرهیخته و معارف‌پرور بود، به بیگانگان کوچی، برتری دانش و فرهنگ را اثبات نمود، ایشان را نیز به همین راه هدایت ساخت.» در این کتاب که به کوشش آرش ایرانپور، محقق ایرانی، برگردان و شرح شده، معادل‌های روسی و «کریلی» با وسواسی مثال‌زدنی به معادل‌های فارسی برگردانده شده است. این کتاب را می‌توان نمونه‌ای از شکل‌گیری یک مکتب تاریخ‌نگاری جدید در آسیای میانه نیز قلمداد کرد؛ مکتبی که با وجود تاثیرپذیری از راه و روش تاریخ‌نگاری شوروی -البته وجوه علمی و مثبت آن- از این توانایی نیز برخوردار است در جایی که به بررسی سیاست‌های مقامات شوروی مربوط می‌شود، بدون پرخاش و تندی، جوانبی از آن را مورد نقد و بازنگری قرار دهد. این کتاب همچنین نقبی به فرآیند تدریجی فارسی‌زدایی از آسیای میانه زده و روایتی داستان‌گونه و جانسوز دوران فترت زبان فارسی در این خطه، فراروی ما می‌نهد. از زمان ورود اشغالگران روس به آسیای مرکزی (۱۸۶۰)، شوربختی فارسی‌زبانان و افول تاجیک‌ها آغاز می‌شود و به دلایل متعدد و دسیسه‌های حکمرانان در سیادت روسیه تزاری به ویژه حکومت شوروی به مرور زبان فارسی جایگاه پیشین خود را از دست می‌دهد و حتی کار به تحقیر فارسی زبانان و استحاله قوم تاجیک می رسد. فرآیند فارسی‌زدایی که عملا از دوره حکومت شوروی رنگ و بویی جدید به خود می‌گیرد، با تبر تقسیم (مرزبندی‌های ملی) در ۱۹۲۴ به اوج می‌رسد و میوه‌های خونین آن را می‌توان به ویژه در نسل‌کشی روشنفکران فارسی زبان در دهه ۱۹۳۰ به وضوح مشاهده کرد. به روایت نویسنده در صفحات مطبوعات چه آسیای میانه و چه روسیه درباره تاجیکان و زبان فارسی (که از ۱۹۲۴ نام آن به تاجیکی تغییر کرد) تقریبا چیزی چاپ نمی‌شد. حتی «اگر به ناگه مقاله‌ای هم چاپ می‌شد، بیشتر آنها غرض‌ورزانه بوده، گاه تاجیکان و زبان فارسی تاجیکان را آشکارا تحقیر می‌کردند.» کار بدانجا رسید که بر حذف زبان فارسی و انکار موجودیت این زبان و تاجیکان، رسما پافشاری می‌کردند. گفتنی است کتاب «تاریخ تاجیکان ورارود» از دهه ۱۸۶۰ تا سال ۱۹24 تالیف نماز حاتم، به کوشش آرش ایرانپور از سوی انتشارات شیرازه ما در ۶۲۴ صفحه منتشر شده است. کانال عصر ایران در تلگرام
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان